انواع دار قالی بافی

انواع دار قالی بافی در بافت فرش دستباف به صورت زیر است

دار:

اصلی ترین وسیله برای بافت فرش، دار قالی است که همه اجزا بر روی دار قالی سوار می شوند. این دستگاه از چهار چوب هایی به شکل مستطیل از جنس چوب یا فلز ساخته شده است و از سایر ابزارات از قبیل پایه و نیمکت و چرخ دندانه تشکیل شده است. دارها به دو دسته دار افقی و دار عمودی تقسیم بندی می شوند.

قالی دار افقی:

از زمانهای بسیار قدیم تا به امروز در مناطق ترکمن صحرا از دار افقی که به صورت خوابیده روی زمین قرار دارد استفاده می شود. این دستگاه چهار چوبی است که جنس آن از چوب بوده و از دو جزء سردار و زیردار تشکیل می شود. از دیگر اجزای این نوع دار می توان به چوب هاف، چوب کوجی، میخ های مهار کننده و سه پایه اشاره کرد. این نوع دار فضای زیادی را اشغال می کند و با توجه به نوع نشستن بافنده در این نوع دار باعث می شود ناراحتی هایی از ناحیه کمر و چشم بوجود آید. از جمله مزایای این دار می توان به برپایی ساده تر و راحت تر آن اشاره کرد.

دار عمودی:

این دارها از یک چهارچوب مستطیلی شکل با پایه و بدون پایه تشکیل می شوند و همانطور که از نامشان مشخص است بطور عمود بر سطح زمین قرار می گیرند.
انواع دارهای عمودی از نظر عملکرد

دار ثابت (فارسی) :

ساختمان این دار ثابت است و در این نوع دار محل نشستن بافنده ثابت نیست و همزمان با افزایش طول فرش بافته شده محل نشستن بافنده نیز تغییر می کند. در این نوع دار به جای استفاده از نیمکت از دو نردبان و یک تخته مسطح استفاده می کنند و همزمان با افزایش بافت محل نشستن بافنده را تغییر می دهند تا تسلط کامل بر روی فرش داشته باشد.

دار تبریزی (ترکی) :

از متداولترین نوع دارهای عمودی است. در این نوع دار برخلاف نوع ثابت محل نشستن بافنده قالی ثابت است. این نوع دار از سردار و زیر دار تشکیل شده است که سردار را به وسیله پیچ و مهره های موجود قابل حرکت است. با این نوع دار می توان دو برابر اندازه طول آن بافت. دارها در ابعاد کوچک را می توان تمام فلز ساخت ولی دارهای بزرگ به دلیل سنگینی و حمل و نقل دشوار از چوب ساخته می شود.
دار فندک دار: دار فندک دار ا میله ای موازی سردار که توسط دو پیچ به سردار وصل می شوند و چله ها به جای عبور از روی سردار از روی فندک عبور داده می شود.
دار گردان : در این نوع دار سردار و زیر دار با کمک اهرمی حول محور خود می چرخند و چله های اضافی روی سردار پیچیده می شوند و با بافته شدن قالی چله های اضافی از روی سردار باز شده و قالی بافته شده روی زیردار پیچیده می شود. از معایب این نوع دار این است که در این نوع دار امکان رویت و مقایسه نقشه قسمت بافته شده با نقطه قرینه منتقل شده به پشت دار وجود ندارد و از مزیت های این گروه از دارها این است که می توان فرش هایی با طول 15-10 متر را بافت بدون اینکه نیاز به دار با طول بلند داشته باشیم.

اجزای مختلف دار

سردار: وظیفه مهار چله ها را دارند و در بالای سر دار قرار می گیرند.
زیردار: همانند سردار وظیفه مهارکردن چله ها را دارد ولی در قسمت پائینی دار قرار می گیرد.
راست روها: دو تیر عمود و موازی بر سردار و زیردار که وظیفه نگهداری و مهار آنها را دارد.
چوب کجو: میله ای استوانه ای و نازک که در لابه لای چله ها قرار می گیرد و بطور آزاد گردش می کند و تارهای زیر و رو را از هم جدا می کند و با قابلیت بالا و پایین شدن آن، ردیف ضربدرها نیز به بالا و پایین حرکت داده می شود و باعث تسهیل در عملیات پودکشی می شود.
گوه : وسیله ای است به شکل مثلث که در محل اتصال سردار و زیردار با راست روها قرار می گیرد و با ایجاد فشار و بالا و پایین بردن سردار و زیردار وظیفه شل و سفت کردن چله ها را برعهده دارد.