عیب یابی در رنگ گذاری نقشه

در یک مجموعه نقوش رنگ نقش بسیار مهمی را بر عهده دارد. همخوانی و همگونی طرح و نقشه و رنگ ارتباط و پیوستگی تنگاتنگی دارند بطوری که در اثر پیوند و ارتباط منطفی میان آنها، علاوه بر اینکه نقشه مفهوم واقعی خود را می یابد، رنگ نیز اعتبار ویژه ای پیدا می کند، همچنانکه می دانیم در نقشه و یا در قالی رنگ اولین عنصری است که نگاه بیننده را به خود جلب می کند و به آراستگی معنا می دهد.
عیب یابی در رنگ گذاری نقشه انتخاب نوع رنگ به لحاظ کیفی و ترکیب آن با نگاره ها علاوه بر اینکه یک فن و تخصص به شمار می رود، در مقام خود ارزش هنری نیز دارد، یعنی شخصی که به این کار می پردازد باید از دیدگاه هنری ویژه برخوردار باشد تا ترکیب رنگها و چگونگی تلفیق آنها و انتخاب نوع خاصی رنگ برای هر نگاره را به درستی انتخاب کند. بنابراین شخصی که به این امر می پردازد لزوما باید از اعتبار و ارزشهای هر یک آگاهی داشته و هر رنگی را با هر میزان کیفیت برای هر نگاره ای بکار نبرد بلکه آنها را به تناسب کیفیت رنگ پذیری شان در نهایت دقت و مهارت مورد استفاده قرار دهد.
همانطور که میدانیم بکارگیری رنگهای سرو و گرم در کنار یکدیگرو یا در ترکیب با هم اگر به درستی انجام گیرد، زیبایی و لطافت نقش و رنگ را دو چندان می نماید. ولی اگر دانش و تجربه کافی در نحوه قرار دادن آنها در کنار یکدیگر وجود نداشته باشد و شخص فاقد اطلاعات مورد نیاز باشد، در انجام دادن آن دچار اشتباه خواهد شد. بنابراین یکی از مهمترین وظایف نقاش، تلفیق و ترکیب درست رنگهاست. به عبارت دیگر کیفیت رنگ آمیزی نقشه بستگی به سلیقه و دانش و تجربه نقاش دارد.

عدم تناسب رنگ حاشیه با ترنج متن

هر فرش دارای بخشهایی چون حاشیه ، متن و ترنج و لچک می باشد. رنگ آمیزی هر یک از این بخشها دارای قواعد و اصول کلی است . رنگ در فرش علاوه بر اینکه موجب زیبایی آن می گردد، از سویی وسیله ای است برای تشخیص محل بافت فرش، چون انتخاب رنگها در مناطق مختلف به تناسب فرهنگ هر محل صورت می گیرد. در رنگ آمیزی نقشه فرش سلیقه افراد حاکم است و سلیقه نیز ناشی از آموخته های فرهنگی و هنری بومی است به همین دلیل فرشهایی که در آنها رنگ آمیزی براساس اصول سنتی و دیرینه ایرانی به عمل آمده باشد، رنگ را یکی از عناصر تشخیص محل تولید آن می دانند.
تعیین مقدار رنگ برای هر نگاره کوچک و بزرگ می بایست به تناسب طبیعت پذیرش هر نگاره به عمل آید. گاهی به بهتر نمایان شدن چند گلبرگ لازم است چند رنگ با هم ترکیب شود و به مقدار کافی نه زیاد نه کم بکار برود. استفاده از رنگ ویژه برای نقش و نگاره ی خاص از دیگر نکاتی است که باید مورد توجه قرار گیرد.

تناسب رنگ گلها با رنگ زمینه فرش

رنگ زمینه فرش بطور معمول و منطقی باید به گونه ای باشد که گلهای موجود در آن را بتوان با رنگی که این دو را از هم متمایز می کند کاملا نمایان سازد، در برخی طرحهای رنگی که برای زمینه اصلی بکار می رود از دسته رنگهایی است که برای گلها بکار رفته است، در نتیجه رنگ گل در میان رنگ هم گروه که در زمینه بکار رفته جلوه کافی نخواهد داشت و به همین دلیل رنگ تحت الشعاع رنگ زمینه قرار می گیرد. مثلا در یک نقشه افشان شاه عباسی که سراسر زمینه پوشیده از گلهای شاه عباسی است، اگر زمینه آن به رنگ لاکی باشد، نمی توان گلها را با رنگهای قرمز که از خانواده رنگ لاکی است رنگ نمود بلکه باید برای گلها رنگ متضاد بکار برده تا به خوبی جلوه گر شود.

تناسب و هماهنگی رنگ با نقشه

همچنان که اشاره شد انتخاب رنگ برای هر نقش و نگار از مهمترین نکات فنی و هنری است که شخص در رنگ آمیزی به آن می بایست تسلط کافی داشته باشد. به ویژه رنگ آمیزی گلها که تاثیر بسزایی در زیبایی و تکامل طراحی دارند. در این کار اگر به میزان رنگی که برای هر گل و هر گلبرگ لازم است دقت نشود و احیانا در جایی رنگ زیاد باشد و در جایی دیگر کمتر باشد ، اصول فنی رنگ گذاری خدشه دار شده و تناسب منطقی در کار وجود نخواهد داشت. نادیده گرفتن فنون و اصول متعارف در این بخش موجب از بین رفتن تناسب و تطابق رنگ و گلها می گردد، گل و برگ در طرحها بویژه طرحهای متقارن چه از نظر پراکندگی و فاصله و چه از نظر میزان تراکم دارای پیوندی منطقی هستند، که عمل رنگ گذاری صحیح موجب برجسته تر شدن آنها می گردد. اگر در زمان کار به میزان تراکم گلها و یا گلبرگهای هر شاخه گل به صورت مجزا و بصورت ترکیبی که با سایر نقشها ایجاد گردیده توجه نشود، رنگ می تواند بین آنها فرعی گسستگی و به هم ریختگی و ناهماهنگی ایجاد کند که در نتیجه آن تمام طرح معیوب به نظر می رسد.