شناخت فرش قسمت دوم

برای شناخت فرش بهتر است که نکات زیر را مورد توجه قرار دهیم.

شناخت فرش قسمت دوم 1 – در مرحله اولیه باید از مواد اولیه مصرفی در فرش را شناسایی کنیم تا از نظر طبیعی بودن آنها اطمینان حاصل کنیم که روش شناسایی پشم و ابریشم طبیعی در مبحث عوامل اصلی شرح داده شد.
2 – در مرحله بعد باید از ثبات رنگ خامه های مصرفی در فرش اطمینان حاصل کنیم چون در صورتی که خامه ها با مواد جوهری رنگ شده باشند ثبات رنگی نخواهد داشت و به طور کلی فرش بافته شده با خامه های فوق بی ارزش خواهد بود.
3 – کنترل ابعاد فرش با توجه به طرح و نقش که باید نکات زیر را مورد توجه قرار بدهیم.
الف ) در مورد فرشهای بافته شده با نقشه 1/4 باید نکات زیر را مورد توجه قرار بدهیم.
-ابتدا مرکز فرش را مشخص می کنیم، سپس قالی را از نظر طولی از ابتدا تا وسط و از وسط تا آخر اندازه می زنیم که این اندازه باید با هم مساوی باشد و سپس از نظر عرض هم همین کار را انجام می دهیم که باید دو نیمه چپ و راست فرش با هم مساوی باشد.
-در صورتی که فرش لچک و ترنج باشد باید ترنج در مرکز فرش قرار گرفته باشد و باید لچکهای دو طرف بالای فرش نسبت به لچکهای دو طرف پایین فرش تقارن داشته باشند و از نظر ابعاد نیز با هم مساوی باشد. در ضمن از نظر طرح باید نقوش و گلهای چهار طرف قالی با هم متقارن باشند و نقشه نیمه بالائی باید همانند نیمه پائینی و در جهت عکس آن باشد.
ب ) در مورد نقشه 1/2 نیز رعایت نکات زیر الزامی است.
ابتدا عرض فرش را با متر اندازه می گیریم و سپس مرکز آن را تعیین می کنیم که در مورد نقشه 1/2 باید از نیمه چپ و راست قالی با هم مساوی باشد و طرح قسمت چپ و راست قالی نیز باید متقارن باشد.
ج ) در مورد نقشه های واگیره نیز ابعاد تمام قسمتهای واگیره باید با هم مساوی باشد.
د ) در مورد نقش های سرتاسری نیز ابعاد نقوش باید متناسب با رجشمار فرش و نقشه باشد.

شناخت فرش قسمت دوم

4 – کنترل بافت : همانگونه که می دانید فرشها با دو نوع گره فارسی و ترکی بافته می شوند برای اینکه بتوانیم نوع گره فرش را تشخیص دهیم با یک سوزن یکی ریشه ها را از پشت در می آوریم. اگر یک سر ریشه بیرون آمد گره از نوع فارسی است و اگر هیچکدام از سرهای ریشه بیرون نیامد گره از نوع ترکی است و اگر هر دو سر ریشه بیرون آمد فرش با بی گره بافی بافته شده و از لحاظ دوام و استحکام فاقد ارزش است. در ضمن با فرو بردن سر انگشتانمان داخل پرزها می توان پی برد که قالی توپر یا توخالی است اگر سر انگشتانمان به راحتی داخل پرزها فرو رفت و به تارو پودهای قالی رسید این قالی تو خالی است و گره از نوع جفتی و تقلبی است و از استحکام لازم برخوردار نیست.
5 – کنترل رجشمار قالی: همانگونه که می دانید هر چقدر رجشمار قالی بالاتر باشد قالی از ظرافت بیشتری برخوردار است و با ارزش تر است. برای کنترل رجشمار، اگر قالی با گره فارسی بافته شده باشد 6/5 سانتی متر را علامت زده و گره ها را می شماریم و اگر با گره ترکی بافته شده باشد 7 سانتی متر را علامت زده و گره ها را می شماریم تا رجشمار مشخص شود در ضمن باید رجشمار فرش در طول و عرض فرش با هم مطابقت داشته باشد، در صورت عدم تطابق قالی عیب دار است.
6 – کنترل خواب فرش : ارتفاع پرزها که خواب فرش را تشکیل می دهد با توجه به رجشمار فرش متغیر است و از 12-3 میلیمتر متفاوت است.
نکته مهم این است که ارتفاع پرزها در تمامی قسمتهای فرش باید یکسان باشد و فرش بره بره نباشد که این کار با لمس کردن فرشها توسط سر انگشتان می توان انجام داد.
در ضمن نباید ارتفاع پرزها کم باشد ( ذرتی باشد) چون در صورتی که فرش ذرتی باشد از دوام لازم برخوردار نیست.
7 – کنترل پشت فرش : با کنترل پشت فرش می توان به بسیاری از نکات پی برد. پشت فرش باید صاف و یکنواخت باشد و در ضمن پشت فرش را از لحاظ نداشتن رفو، نداشتن پارگی و نوع پود گذاری باید کنترل نمود.
8 – کنترل گلیم بافی : گلیم بافی اول و آخر قالی باید کنترل شود و حداقل تعداد رج های گلیم باید 10 رج باشد و اگر پودهای گلیم از جنس خود چله و یکسان باشد بهتر است.
9 – کنترل فرش : از لحاظ اینکه فرش دچار کیسی، سرکجی، کجی، دو رنگی، بالازدگی، پائین زدگی نباسد چون در صورتی که به طور مثال فرش دچار کیسی باشد محل کیسی بیشتر در معرض سائیدگی قرار می گیرد و پرزهای آن از بین می رود و نخ نما می شود.
10 – کنترل شیرازه های فرش : از نظر اینکه یک دست و یکنواخت باشد.
11 – کنترل فرش از نظر بید خوردگی : این عیب که به علل متفاوتی ممکن است بوجود آمد از پشت فرش دیده می شود و فرش حالت سائیدگی دارد.

عللی که موجب این عیب می شوند عبارتند از :

الف ) عدم ضد بید نمودن خامه ها ب ) طولانی شدن مدت بافت
ج ) نگهداری قالی در محل گرم و مرطوب و دور از جریان هوا به مدت طولانی