آشنایی با عناصر بافت عناصر بافت قالی :
آشنایی با عناصر بافت پرزها، تارها و پودها از عناصر مهم بافت به شمار می روند. ساختمان قالی با گره زدن روی تارها و تنیدن پودها در میان تارها شکل می گیرد.
پرزها : پرزها یا به عبارتی گوشت قالی مجموعه رشته های رنگی هستند که با عمل گره زدن نقش قالی و سطح خارجی قالی را تشکیل می دهند. ضخامت و ظرافت پرزها با هم یکسان نیستند. پرزها از لحاظ نوع جنس به سه دسته پشمی، ابریشمی و پنبه ای تقسیم می شوند.
پرز پشمی : الیاف پشم رنگی که در بافتن گره های قالی و اجزای دیگر فرش مثل شیرازه و سربافی و …مورد استفاده قرار می گیرد.
پرزهای ابریشمی : از الیاف ابریشم رنگی است که در بافت گره های قالی و اجزای دیگر جهت زیبایی و درخشش بیشتر بکار می رود.
پرز پنبه ای : از نخ پنبه تهیه می شود و گاهی در لابه لای پشم های سفید به طور غیر معمول استفاده می شود.
نمره نخ : واحدی است که کلیه محاسبات مربوط به نخ براساس آن انجام می گیرد. در قالیبافی مبنای محاسبه نمره نخ پشمی متریک و نخ پنبه ای سیستم انگلیسی و ابریشم دنیر است.
تراکم پرز یا چگالی پرز : تراکم پرز یعنی میزان وزن نخ خامه به گرم در هر متر مربع فروش و هر میلیمتر ارتفاع آن، این تراکم نباید کمتر از هشتاد گرم در هر متر مربع باشد. در فرشهای اعلا و ابریشمی این رقم به 125 گرم نیز می رسد.
تار : تار، رشته های موازی هستند که در جهت عمودی و طول دار قالی بافی بسته می شوند. تارها از لحاظ قطر باید به یک اندازه و با یک کشش یکنواخت باشند. ارزش تار در قالی مانند ستون در معماری است. چون گره ها و پودها بر روی آنها قرار می گیرند. در مورد انتخاب نخ تار باید دقت کافی به عمل آید چون که عمر قالی بسته به کیفیت نخ مورد استفاده در آن دارد. تار قالی از لحاظ جنس به سه دسته تقسیم می شوند.
تار پنبه ای : تار با چله پنبه ای از الیاف پنبه ریسیده می شود. ویژگی های این نوع تار عبارتند از :
1.از کشش طول و پیچ و تاب کافی برخوردار باشد.
2. تاب یکنواخت داشته باشد.
3. صاف و یکدست و بدون گره باشد
4. از قدرت و استحکام لازم برخوردار باشد.
تار ابریشم : تار یا چله ابریشمی را برای بافتن فرشهای ظریف با رجشمار بالا استفاده می کنند. این نوع تار را می توان هم برای فرش های پشمی و هم برای فرش های ابریشمی بکار برد. برخی از خصوصیات آن عبارتند از :
1.دارای ظرافت، لطافت و استحکام هستند.
2. در برابر حرارت مقاوم هستند.
3. در مقابل مواد قلیایی دوام بیشتری دارند.
4. قابلیت کشش در آنها زیاد است.
5. در رطوبت مقاومت بیشتری دارند. از این خاصیت برای تشخیص نوع طبیعی و مصنوعی الیاف استفاده می شود.
تار پشمی : پشم از مواد اولیه بسیار مهم قالیبافی است. استفاده از آن در اجزاء مختلف فرش بدلیل فراوانی آن در بین روستائیان و ایلات که دامداری امکان تهیه آن را فراهم می سازد. مهمترین ویژگی این نوع فرش ها نرمی و گرمی خاصی است که بطور طبیعی در الیاف پشم وجود دارد و از لحاظ فیزیکی و روانی برای استفاده کننده خاصیت درمانی آرامش بخش دارد.
پود : رشته هایی از الیاف پنبه یا ابریشم یا پشم است که پس از بافت هر ردیف گره در عرض یا بخش افقی میان تارهای چله کشیده می شود. نخ پود در فرش سبب ایجاد نوعی نظم و یکنواختی در بین گره ها می شود تا فاصله چله که از ابتدا چله دوان به آنها داده رعایت و کنترل شود. اصطلاحاتی چون فرش تخت بافت، لول بافت و یا نیم لول بافت در حقیقت مربوط به تعداد و میزان کشش پود در قالیبافی است.
